Assertiviteit: wat is het en hoe ontwikkel je het?

Allereerst: wat is assertiviteit precies? Als we de betekenis van de term opzoeken vinden we: ‘Opkomen voor jezelf zonder de gevoelens en belangen van een ander uit het oog te verliezen. Assertief zijn is van groot belang in het voorkomen van stress.’

Een aantal dingen vallen op in deze omschrijving. Veel mensen vinden het bijvoorbeeld vervelend om voor zichzelf op te komen, omdat ze het gevoel hebben dat ze hiermee anderen benadelen of hiermee een ruzie veroorzaken. Maar je kunt prima voor jezelf opkomen én laten zien dat je oog hebt voor de ander. Bovendien hoeft voor jezelf opkomen helemaal geen aanleiding te zijn voor een ruzie of discussie, zolang je op een respectvolle manier communiceert.

Bovendien staat er nog iets anders belangrijks in de omschrijving van assertiviteit: het is van groot belang in het voorkomen van stress. Want kom je niet voor jezelf op, dan is de kans groot dat de meeste rotklusjes bij jou komen te liggen en dat jij straks degene bent die om 7 uur het licht uit doet op kantoor – tegen het laagste salaris. Kortom, altijd maar “ja” zeggen om andere te pleasen is fijn voor anderen, maar hartstikke nadelig voor jezelf.

Assertiviteit in de praktijk

Maar hoe ziet assertiviteit er dan in de praktijk uit? Denk bijvoorbeeld aan “nee” durven zeggen tegen dingen die je niet wilt. Op een vriendelijke maar duidelijke manier zeggen wat je van iets vindt, ook al weet je dat die ander dat misschien niet leuk gaat vinden. Kritiek durven geven en ontvangen, evenals complimenten. Jezelf niet constant verontschuldigen en het durven zeggen als je iets niet prettig vindt, zonder het te bagatelliseren. En, als het nodig is: conflicten durven aangaan.

Je assertiviteit trainen: 5 tips

Bovenstaande zal voor sommigen best uitdagend klinken. Het kan tenslotte verdomd spannend zijn om iets uit te spreken wat een ander waarschijnlijk niet leuk gaat vinden. De grote vraag is natuurlijk: kun je je assertiviteit trainen en vergroten? Ja, natuurlijk kan dat! Wij geven je wat tips.

1. Ga altijd uit van je eigen kracht en waarde
Als je voor jezelf op wilt komen is het heel belangrijk dat je goed weet hoe waardevol je bent voor bijvoorbeeld je manager of het bedrijf waarvoor je werkt. Als je weet dat je goed werk aflevert en je manager veel aan je heeft, is het veel makkelijker om bijvoorbeeld salarisverhoging te vragen of om die k-klusjes onder jouw niveau af te slaan. Twijfel je aan je eigen capaciteiten, dan zul je minder zelfverzekerd in je schoenen staan en wellicht twijfelen of je dat salarisverzoek wel kunt maken ten opzichte van je collega’s.

2. Houd het bij jezelf
Wil je aangeven dat je iets niet prettig vindt, houd het dan bij jezelf. Vertel hoe jíj je hieronder voelt. Iemand kan nooit iets aan te merken hebben op jouw gevoel. Hiermee voorkom je ook dat je met algemeenheden gaat strooien als “dit is toch niet normaal?” (“ík vind dit niet normaal/ík vind dit niet kunnen”) of “jij gedraagt je asociaal” (“ík ben van mening dat je je asociaal gedraagt” of “ík voel me hier niet prettig bij”).

3. Blijf rustig, duidelijk en respectvol
Alles valt of staat met communicatie. Voor jezelf opkomen, je grenzen aangeven, je mening geven: zolang je rustig praat, je stem niet verheft en met respect voor de ander praat, zal een meningsverschil niet snel uitlopen op een discussie of ruzie. Wees wel duidelijk en draai niet om je boodschap heen. Tuurlijk kan het alsnog escaleren als de ander níet rustig en respectvol blijft, maar dat ligt dan bij hem of haar. Bovendien: zolang jij op een goede manier communiceert, komt je boodschap veel beter aan bij de ander. Ooit weleens iets klakkeloos aangenomen van iemand die tegen je schreeuwt of je uitscheldt? Denk het niet.

4. Vul niks in voor anderen
Waarschijnlijk ben je bang voor wat anderen van je denken of vinden als je voor jezelf opkomt. Goed nieuws: anderen vinden meestal niet zoveel. Net als jij, zijn zij vooral met zichzelf bezig. Over het algemeen vinden mensen je niet zo snel een trut of een eikel als dat je denkt. En vinden ze dat wel? Dan is dat niet jouw probleem. Het klinkt zo makkelijk hè?

5. Oefenen, oefenen, oefenen
Alles went. Ook assertief zijn. In het begin voelt het misschien onwennig. Je voelt je misschien een eikel of een bitch en je ligt ’s avonds nog uren te malen over het feit dat je voor jezelf bent opgekomen of je eerlijke mening over iets hebt gegeven. De tweede keer is het al iets minder eng. De derde keer nog iets minder. Dit betekent dus eigenlijk dat als je je maar vaak genoeg assertief opstelt, het je steeds beter afgaat. Het went simpelweg. En het vervelende gevoel wat je er in het begin wellicht aan overhoudt, zal steeds sneller verdwijnen.